Yeni yetişen nesilde en büyük eksiklik, kitap okuma alışkanlığı. Adeta bir çağ hastalığı gibi çocuklarımız kitaplardan kaçıyor. Ders kitapları haricinde kitap almıyorlar ellerine, ders kitaplarını da okumuyorlar. Gösteriş olsun, adı çalıştı olsun diye kitapla bir iki saat bakışıp ardından ait olduğu rafa veya bir kenara atılıyor.
Varlıklı ailelerden maddi sıkıntı çeken ailelere kadar her evde birden fazla televizyon bulunurken, bilgisayar mutlaka varken, cep telefonlarının en yeni modeli olsun diye çırpınırken kütüphane veya küçük bir kitaplık bulunan ev çok nadir. Oysaki kültür birikimi gelişmiş, bilinçli vatandaşlar ve eğitimli bir toplum olabilmek için televizyondan önce kitaplık alınmalı eve. Baş köşede televizyon değil kitaplık bulunmalı. Canı sıkılan televizyon kumandasına değil romanına sarılmalı.
Bir çocuğa kitaplar küçük yaşta sevdirilir, ağaç yaşken eğiliyorsa kalıcı alışkanlıklarda küçük yaşlarda aşılanır. Bu nedenle çeşit çeşit oyuncaklar alırken, boyama kitabı, yaşına uygun hikaye kitapları almayı da ihmal etmeyelim.
Peki çocuklar kitaplarla arkadaş olmayı nasıl öğrenecek?
Bebeklerimize kitap okuyalım. Peki bunu yaparken nelere dikkat edilmeli? Çocuğun sakin olduğu bir zamanı yanı uyku veya yemek sonrasını okuma zamanı olarak belirleyin. Huysuz ve hareketli olduğu zamanda dinlemek istemeyecektir. Kimsenin rahatsız etmesine, bebeğin dikkatinin dağılmasına izin vermeyin, odanın yeterli ışıkla aydınlatılmasına özen gösterin. Ufaklık kucağınızda olsun ki kitabın sayfasını görebilsin ve kitap olabildiğince kısa olsun. Konuşamasa bile onunla konuşun, kitap hakkında sorular sorun ve kitabın sayfasında ilgi çekici yerleri işaret edin. Bebeğinizin kitaba dokunmasına izin verin. Bebeğiniz ilgisini yitirdiği anda okumayı bırakın, bebeği sıkmayın.
Bir erkek çocuğu babası traş olurken onu taklit eder, bir kız çocuğu annesi gibi makyaj yapmak ister. Erkek çocukları gizli gizli babalarının ceketlerini giyip boylarından uzun kravatları boyunlarına takarlar, kız çocukları kimsenin fark etmediği anda annelerinin dolaplarından aşırdıkları topuklu ayakkabılarla evin içerisinde dolaşır, baba televizyon karşısında pinekliyorsa erkek çocuğu da televizyon karşısında uzanıp saatlerce kalmayı sever, kız çocukları anneleri yemek yaparken mutfaktaki tabak ve kaşıklarla oynar.
Gördüğünüz gibi yavrularınız sizleri taklit etmeye bayılıyorlar! Öyleyse sizler kitap okursanız onlarda kitaplara karşı bir sıcaklık hisseder. Okumasalar bile kitabın resimlerine bakarak bir iki saat geçirirler, böylece hayal dünyaları genişler. Resimli bir kitabın resimlerini inceleyen çocuk, televizyon karşısında çizgi filmi baygın baygın izleyen çocuktan daha fazla hayal kurar.
İlk iş olarak siz sevin kitapları. Oturma odanızın uygun bir bölümünü kitaplara ayırırsanız evinizin dekorasyonu mahvolmaz. Çocuklarınızla beraberken kitap okuyun, onlar sizi kitap okurken görsün. Ve okuma yazmayı sökmedikleri zamanlar akşam onlara hikaye okuyun. Okuma yazmayı öğrendiğinde kendisinin okuyacağını vurgulayın. Ve çocuğunuz okuma yazmayı öğrendiği gün hikayeleri onlara okutmaya başlayın. Heceleyerek bir sayfada olsa her akşam okusun. Kitap okumayı bir alışkanlık haline getirsin. Yatağının başından, ileride çantasından eksik olmasın okuyacağı bir kitap.
Okul çağındaki bir çocuk kendi okuyacağı kitabı seçebilmeli. Kendi seçtiği bir kitabı daha ilgili okuyacağından buna izin verin. Ama seçemeyecek yaştaysa ona 3 kitap önerin. O 3 kitabın içinden istediğini alsın.
Evinizde sadece dizilerden konuşmayın. Akşam yemeğinde tüm aile sofradayken Hürrem Sultan’ı , Dila Hanım’ı , Karadayı’yı , Polat Alemdar’ı , konuşmak yerine yeni çıkan kitaplardan konuşun. “Şu dizide şu sahne nasıldı?” diye söz bahis açacağınıza “Yeni bir kitap çıkmış, şundan bahsediyormuş…” diye başlasın cümleleriniz. Siz okuduğunuz kitapları anlatırsanız, çocuklarınız da bir süre sonra çizgi filmleri değil okudukları kitapları anlatmaya başlayacaklar.
Her akşam cebinizde çikolatayla çocuğunuzu sevindirmek yerine, okuduğu kitabı bitirdikçe ona bir kitap hediye edin. Çikolata onu mutlu eder evet ama sadece dişlerini çürütür. Kitaplar ise onun hayal dünyasını genişletecek, cümleleri daha güzel ve anlamlı kurmaya başlamasına yol açacak, kitaplar sayesinde farklı hayatları tanıyacak. En güzel hediye kitaptır. Hediye ettiğiniz kitabı ilgisini çekecek bir ambalaja sardırın, böylece çocukta kitapların değerli olduğu izlenimi uygulanacaktır.
Çocuk odası alırken küçük bir bütçede ona oluşturacağınız kitaplık için ayırabilir misiniz? Yada çocuğunuz 5 6 yaşlarında ise kendisi bir kitaplık oluştursun. Eski, kullanmadığınız bir dolabı, boyaması için ona verin ve beraber boyayın. İstediği resimleri ve afişleri yapıştırarak süsleyin. Ve üzerine ” x’in kütüphanesi” yazısını asın. Böylece çocuk kitaplığını ve kitaplarını benimseyecektir. Kitaplığı olan çocukta kitap alma, kitapları araştırma, kitap biriktirme alışkanlığı başlar.
Her pazar mahalle parkına çocuğunuzu götürüyorsunuz. Eğlenmesi için elinizden geleni yapıyorsunuz. Peki kültürü için? Çocuğunuzu ayda bir kez veya fırsat buldukça kitap fuarlarına ve kitapevlerine götürmeye özen gösterin. Parkta geçirdiği vakitten daha kaliteli vakit geçireceğine emin olun.
Çocuğunuza bir ajanda veya üzerinde sevdiği çizgi film kahramanı olan bir defter alın. Bu deftere ay boyunca okuduğu kitapların adlarını ve hoşuna giden cümleleri not etmesini söyleyin. Ay sonunda defteri beraber okuyun ve okuduğu kitap sayısında artış oldukça onu ödüllendirin.
Çocuğa kitap seçme bilinci edindirin. Kitap alışverişinde bu kitabı okuyacaksın diye baskı yapmayın. Fakat öncelikle siz bilinçli olmalısınız, unutmayın her yaşın bir kitabı vardır. İlkokul çocuğuna sizin lise çağlarınızda okuduğunuz dünya klasiğini verirseniz ve ondan bu kitabı bitirmesini isterseniz, tebrikler! Bir çuval inciri berbat ettiniz! Çocuğunuzu kitaplardan soğutmayı başardınız, demektir. Çocuklar bol resimli rengarenk eğlenceli kitapları diğer kitaplara tercih ederler. Siz onun yaşına uygun bir kitabı seçin ve eğer sizin seçtiğiniz kitabı okursa o kitabı da okuyabileceğini söyleyin. Böylece her çocuğunuz anlaşmayı kabul eder hem de iki kitap okutturmuş olursunuz.
Çocuklarınızı yazarlarla tanıştırırsanız, okumaya karşı daha hevesli olacaklardır. Onları imza günlerine götürün ve onun adına bir kitap imzalattırın. Böylece o kitabı diğerlerinden daha değerli tutacaktır. Ve kitapları daha heyecanlı okuyacaktır.
Yazmak okumaya teşvik eder. Bir konu hakkında yazı yazmak, o konuya alıcı gözle bakmak demektir. Çocuğunuza okuduğu kitaplar üzerine düşüncelerini yazmasını söyleyin. Böylece okuma alışkanlığı ve cümle kurma becerisi artacaktır.
Onu kelime oyunu hediye edin. Kelime oyunları da okumaya teşvik eden ve zihin jimnastiği yapmaya yardımcı oyunlardır. Çocuğunuza ne kadar çok kelime bilirse o kadar çok başarılı olacağını söyleyin. Oyunu ailecek oynayarak keyifli zaman geçirmenizi sağlayın.
Çocuğunuza kitap alabilmesi için harçlık verin. Çocuğunuz bir süre sonra kitap almanızı isteyecektir. Bitirdikçe yeni kitaplar için ısrar edecektir. İstediği her kitabı siz almayın! Bunun yerine günlük ona 2 – 3 TL verin, bu parayı biriktirmesini ve gerekli parayı biriktirdiğinde dilediği kitabı alabileceğini söyleyin.
Çocuğunuzu bir çocuk dergisine üye yapın, dergi adına gelsin ve çocuk muhattap alındığını hissetsin.
Çocuğunuzdan size kitap okumasını isteyin.
Çocuğunuzun kitapları sevmesi ve kültürlü olması için, çaba göstermelisiniz.
Kolay gelsin (: